Σε σαφώς χαμηλότερους τόνους από όσα έγιναν νωρίτερα στο Προεδρικό Μέγαρο και με πολύ μεγαλύτερη προσοχή πραγματοποιήθηκαν οι κοινές δηλώσεις του τούρκου προέδρου Ταγίπ Ερντογάν και τον έλληνα πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα στο Μέγαρο Μαξίμου.
Την ίδια στιγμή ωστόσο, ο τούρκος πρόεδρος δεν δίστασε να επανάλαβει αναλυτικά όλη την γκάμα των θεμάτων που περιλαμβάνει η τουρκική ατζέντα, από την «επικαιροποίηση» της Συνθήκης της Λωζάνης και την έκδοση των 8 τούρκων αξιωματικών μέχρι τα «δυσεπίλυτα» -όπως τα χαρακτήρισε- θέματα που αφορούν το Αιγαίο. Από τη μεριά του, ο Αλέξης Τσίπρας επεσήμανε ότι θεμέλιος λίθος των ελληνοτουρκικών σχέσεων είναι η Συνθήκη της Λωζάνης, ενώ απάντησε για όλα τα θέματα που ετέθησαν.
Με εμφανή την προσπάθεια και από τις δύο πλευρές να κατέβουν οι τόνοι μετά το «θερμό» επεισόδιο που έλαβε χώρα το πρωί στο προεδρικό, από τη συζήτηση δεν έλειψαν και τα εκατέρωθεν «καρφιά», με τον Αλέξη Τσίπρα να λέει ότι η Τουρκία δεν ζητάει επικαιροποίηση αλλά εφαρμογή της Συνθήκης της Λωζάνης και ότι ακόμη και αν ζητούσε επικαιροποίηση θα έπρεπε να… βρούμε την Ιαπωνία για κάτι τέτοιο. Ενώ ο τούρκος πρόεδρος, αναφερόμενος στο Κυπριακό σε κάποια αποστροφή της ομιλίας του, ο τούρκος πρόεδρος έκανε λόγο για «υπεκφυγές» της ελληνοκυπριακής πλευράς. Για το ίδιο θέμα, ο κ. Τσίπρας έκανε λόγο για «παράνομη εισβολή στην Κύπρο», ενώ έθεσε και θέμα για Αγια-Σοφιάς.
«Συνομιλήσαμε ανοιχτά στην προσπάθεια μας να μην κρυφτούμε πίσω από διαφωνίες να τις εντοπίσουμε να αρουμε και παρεξηγήσεις. Μιλήσαμε για Αιγαίο ένταση εγώ τόνισα ότι πρέπει να τερματιστεί» υπογράμμισε ο κ. Τσίπρας και ανέφερε: «Συμφωνήσαμε να ξαναρχίσουμε τις συνομιλίες για ΜΟΕ αλλά και διερευνητικές συνομιλίες για υφαλοκρηπίδα». Εκείνο ωστόσο που προκάλεσε ιδιαίτερη εντύπωση είναι ότι για πρώτη ίσως φορά, τα τουρκικά αιτήματα προς την Αθήνα παρουσιάστηκαν σε μορφή πακέτου και μάλιστα δύο φορές μέσα σε λίγες ώρες.
Αλέξης Τσίπρας: Θεμέλιος λίθος ο σεβασμός της συνθήκης της Λωζάνης
«Θα ήθελα να καλωσορίσω τον πρόεδρο της Τουρκίας σε μια ιστορική στιγμή για τις σχέσεις μας. Ιστορική ήταν και η πρωτοβουλία του ΠτΔ να τον καλέσει γιατί διανύουμε μια κρίσιμη περιόδο στην γειτονιά μας, μια περίοδο ανησυχητικών εξελίξεων στη Μέση Ανατολή και σε σχέση με την προσφυγική κρίση» σημείωσε στην εισαγωγική του τοποθέτηση ο Αλέξης Τσίπρας. Και πρόσθεσε:
«Σε αυτή τη φάση είναι ακόμη πιο σημαντικό να ενισχύσουμε τους διαύλους επικοινωνίας. Αυτό μπορεί να γίνει μόνο με αμοιβαίο σεβασμό στο Διεθνές Δίκαιο αλλά και στον θεμέλιο λίθο που είναι η Συνθήκη της Λωζάνης. Με αλληλοσεβασμό για να μην μιλάμε με προκλήσεις και εντάσεις». «Μιλήσαμε ανοιχτά για να άρουμε παρεξηγήσεις. Μιλήσαμε για το Αιγαίο, για την ένταση στο Αιγαίο. Η παραβατική τουρκική δραστηριότητα πρέπει να τερματιστεί. Οι εμπλοκές στο Αιγαίο αποτελούν κίνδυνο για τις σχέσεις αλλά κυρίως για τους πιλότους μας» σημείωσε ο κ. Τσίπρας και πρόσθεσε:
«Δεν συνάδει με το καλό κλίμα το γεγονός ότι εν έτει 2017 επικρέμεται από πάνω μας η έννοια του casus beli. Στην ανάγκη εξομάλυνσης των εντάσεων, συμφωνήσαμε να αρχίσουν ξανά οι συνομιλίες για τα μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης και Ασφάλειας, αλλά και η συζήτηση για την υφαλοκρηπίδα». Αναφορικά με το Κυπριακό, ο κ. Τσίπρας τόνισε ότι «είναι πάγιες οι θέσεις μας για ενωμένη Κυπριακή Δημοκρατία χωρίς εγγυήσεις και τουρκικά στρατεύματα. Ελπίζουμε η Τουρκία να κινηθεί έτσι για να αρχίσουν οι συνομιλίες το συντομότερο δυνατόν».
«Μιλήσαμε για την συμφωνία ΕΕ – Τουρκίας για το προσφυγικό. Μια δύσκολη συμφωνία που έχει όμως οδηγήσει σε δραστική μείωση των ροών και των θανάτων στο Αιγαίο. Συμφωνήσαμε σε μέτρα. Χαιρέτησα την προσπάθεια του τουρκικού λαού για την φιλοξενία 3,5 εκατ. Σύρων στην Τουρκία. Οι λαοί μας δίνουν μαθήματα ευαισθησίας και δίνει απαντήσεις σε όσους κάνουν πολιτική με φράχτες», είπε, μεταξύ άλλων, ο έλληνας πρωθυπουργός.
Αναφορικά με το θέμα της έκδοσης των 8 τούρκων στρατιωτικών, ο κ. Τσίπρας σημειωσε ότι η Ελλάδα είναι η χώρα της δημοκρατίας και της ελευθερίας ως εκ τούτου δεν είναι χώρα που μπορεί να υποστηρίζει πραξικοπηματίες. «Αλλά είναι είναι και μια ευρωπαίκή χώρα με διάκριση εξουσιών. Στην Ελλάδα οι αποφάσεις της δικαιοσύνης γίνονται απολύτως σεβαστές από όλους μας».
Τέλος, κάλεσε τον τούρκο πρόεδρο να ανοίξουν μαζί «ένα νέο κεφάλαιο στις ελληνοτουρκικές σχέσεις που δεν θα βασίζεται στην αμοιβαία καχυποψία και τις εύκολες προκλήσεις. Ελπίζω να το αποδεχτείτε. Αν δεν το αποδεχτείτε θα είναι εις βάρος των λαών μας».
Όλη την τουρκική ατζέντα έθεσε ο Ταγίπ Ερντογάν
«Θα ήθελα να πω ότι είμαι ευτυχής για την αυτή την επίσκεψη 65 χρόνια μετά την πρώτη επίσκεψη προέδρου Δημοκρατίας στην Ελλάδα. Τα βήματα που έχουμε κάνει είναι σημαντικά» είπε από τη μεριά του ο κ. Ερντογάν ο οποίος έθεσε, ωστόσο, ξανά όλη την τουρκική ατζέντα αναφορικά με τις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Αναφορικά με το θέμα των οκτώ τούρκων στρατιωτικών ο κ. Ερντογάν ανέφερε:
«Για το θέμα της τρομοκρατίας εμείς κάνουμε μεγάλο αγώνα με αιμοσταγείς συμμορίες όπως την FETO το PKK. Είχαμε 350 θύματα κατά τη διάρκεια της απόπειρας του πραξικοπήματος. Συζητήσαμε το θέμα της έκδοσης των πραξικοπηματιών και αυτό που είπα στον κ. Τσίπρα είναι ότι αυτοί μπορεί να επιστραφούν στη Τουρκία που είναι μια χώρα που έχει καταργήσει την θανατική ποινή, δεν γίνονται βασανιστήρια και η ελληνική δικαιοσύνη θα ακούσει αυτή την έκκληση». Ο κ. Ερντογάν επανήλθε στο θέμα της Συνθήκης της Λωζάνης. Μίλησε για αναδιαμόρφωση και μεταρρύθμιση της συνθήκης, θυμίζοντας πως 11 άλλες χώρες την έχουν υπογράψει. «Δεν εποφθαλμιούμε στην εδαφική ακεραιότητα καμίας χώρας» σημείωσε μεταξύ άλλων.
«Στη Δυτική Θράκη υπάρχει μουσουλμανική μειονότητα που μπορεί να είναι τουρκικής, πομακικής ή Ρομά προέλευσης. Υπάρχουν σκέψεις για αλλαγές. Υπάρχει οικονομικό χάσμα μεταξύ του κατα κεφαλήν εισοδήματος στην Ελλάδα και στην Δυτική Ελλάδα» είπε ο τούρκος πρόεδρος. Ενώ έθεσε ξανά το θέμα της επιλογής του Μουφτή σε αντιδιαστολή με ότι γίνεται με τον Οικουμενικό Πατριάρχη ο οποίος εκλέγεται από την Διαρκή Ιερά Σύνοδο.
«Είναι διορισθείς. Η συνθήκη της Λωζάνης προβλέπει ότι πρέπει να εκλέγεται» είπε χαρακτηριστικά.Ένα άλλο θέμα που έθεσε ήταν το τζαμί των Αθηνών. «Αντίστοιχα στην Κων/πολη και γενικά στην Τουρκία δεν υπήρξε κανένα θέμα ούτε με αποκατάσταση θρησκευτικών κτιρίων. Διενεργούνται εργασίες αποκατάστασης του μοναστηρίου της Παναγίας Σουμελά για να προσευχηθούν όσοι επιθυμούν» είπε και πρόσθεσε: «Εμείς δεν έχουμε κανένα πρόβλημα με την ελευθερία της πίστης. Πιστεύουμε ότι υπάρχουν προβλήματα (αυτής της φύσης) στη Δυτική Θράκη που πρέπει να πάψουν να υπάρχουν στο τραπέζι».
Αναφορικά με το Κυπριακό, ο τούρκος πρόεδρος τόνισε ότι επιθυμεί διαρκή και βιώσιμη λύση και αυτό θέλει και η ελληνική πλευρά.
«Για το Κυπριακό, θέλω να πω ότι εγώ που είχα ενεργό συμμετοχή στις διαπραγματεύσεις, θυμάμαι στο Νταβός ο Κόφι Ανάν με παρακάλεσε και με ρώτησε για τις σκέψεις μου. Του απάντησα ότι θέλω να ρωτήσω εσάς. Να κινηθούμε ομονοούντες στις διαπραγματεύσεις για να καταλήξουμε κάπου. Είμαστε χώρες που είναι μητέρες-πατρίδες και εγγυήτριες δυνάμεις στην Κύπρο. Αλλά θέτουμε το θέμα στους ΥΠΕΞ και πάντα το αναθέταμε σε αυτούς και μετά κάναμε μια συνάντηση στο Νταβός. Τότε ήταν πρωθυπουργός ο κ. Καραμανλής. Όταν έληξαν οι συνομιλίες, η ελληνοκυπριακή πλευρά ζήτησε την τελευταία στιγμή να αποχωρήσει από τις συνομιλίες. Εγώ είπα όχι. Πρέπει να υπογράψουμε μια συμφωνία. Στη συνέχεια έγινε το δημοψήφισμα. Οι τουρκοκύπριοι ήταν υπέρ κατά 60% ενώ οι ελληνοκύπριοι αρνητικοί κατά 65%. Εκεί μας υποσχέθηκαν ότι θα φτάσουμε στην επίλυση του Κυπριακού. Δεν έγινε. Πρόσφατα είχαμε άλλη μια συνάντηση. Ποιος ήταν ο αποχωρήσας; Και πάλι η ελληνοκυπριακή πλευρά. Εδώ είναι οι ΥΠΕΞ και ήταν παρόντες εκεί, μπορούν να σας πουν. Υπάρχουν θέματα που μπορούν να χαρακτηριστούν και ως υπεκφυγές» είπε ο τούρκος πρόεδρος.
Αναφορικά με το θέμα του Αιγαίου, ο κ. Ερντογάν τόνισε: «Με συνοδεύει ο αρχηγός ΓΕΕΘΑ της τουρκικής Δημοκρατίας. Τα θέματα του Αιγαίου είναι δυσεπίλυτα αλλά μπορούν να λυθούν με διαπραγματεύσεις. Πρέπει να εστιάσουμε στο γεμάτο μέρος του ποτηριού. Πρέπει να προχωρήσουμε και να κάνουμε τα βέβαια βήματα που συνάδουν με τις πραγματικότητες».
Τέλος, στο θέμα του προσφυγικού, ο τούρκος πρόεδρος τόνισε ότι αυτή τη στιγμή η Τουρκία φιλοξενεί 3 εκατ. πρόσφυγες και διαθέτει από τον προϋπολογισμό της 30 δισ. δολάρια. Η ΕΕ δίνει 850 εκατ. δολάρια για την στήριξη. «Που είναι τα 3 συν 3 δισ. ευρώ που μας είχαν υποσχεθεί;» διερωτήθηκε. Τέλος ο κ. Ερντογάν αναφέρθηκε και στην απόφαση Τραμπ για την αναγνώριση της Ιερουσαλήμ ως πρωτεύουσας του Ισραήλ. «Η Ιερουσαλήμ είναι το πνευματικό κέντρο των τριών μονοθεϊστικών θρησκειών δεν υπάρχε κανείς που να επικροτεί την απόφαση περί αναγνώρισης των Ιεροσολύμων ως πρωτευσουας του Ισραήλ» είπε.
Οι ερωτήσεις των δημοσιογράφων
Κατά τη διάρκεια της κοινής συνέντευξης Τύπου έγιναν δύο ερωτήσεις από δημοσιογράφους. Η πρώτη αφορουσε το θέμα της έκδοσης των οκτώ και η δεύτερη την απόφαση των ΗΠΑ για το Ισραήλ. Οι απαντήσεις των δύο ηγετών κινήθηκαν ωστόσο εφ όλης της ύλης. «Ημουν σαφής ότι το θέμα των 8 το χειρίζεται η Ελληνική δικαιοσύνη. Στην Ελλάδα οι ρόλοι της εκτελεστικής και δικαστικής εξουσίας είναι διακριτοί. Η πολιτική μου θέση είναι ότι η Ελλάδα και ο λαός στηρίζει τις δημοκρατικά εκλεγμένες και είναι αντίθετοι με πράξεις κατάλυσης της δημοκρατίας. Η Ελλάδα θα πράξει τα δέοντα για να υπάρξει μια δίκαιη δίκη» σημείωσε ο κ. Τσίπρας.
Απαντώντας σε άλλη ερώτηση ο κ. Τσίπρας σημείωσε ότι οι γείτονες πρέπει να συζητάνε, είτε συμφωνούν είτε διαφωνούν. Ο κ. Τσίπρας εξήγησε ότι αυτό που κατάλαβε από τον κ. Ερντογάν σήμερα είναι ότι δεν ζητά την αναθεώρηση της συνθήκης της Λωζάνης. Και ότι δεν υπάρχει καμιά αμφισβήτηση εδαφική και για τα σύνορα τα οποία οριοθετεί η Συνθήκης της Λωζάνης. «Η μουσουλμανική μειονότητα στην Θράκη και η ελληνική στην Τουρκία να είναι το στοιχείο που θα μας φέρει κοντά και όχι θα μας απομακρύνει» είπε ο κ. Τσίπρας. Αναφορικά με το Κυπριακό, πρόσθεσε ότι είναι ανοικτό χρόνια «αλλά μην ξεχνάμε ότι πριν 43 χρόνια υπήρξε εισβολή και κατοχή».
Ενώ για το θέμα της Ιερουσαλήμ, δήλωσε ότι η θέση της Ελλάδας σαφής: «Είμαστε σταθερά προσηλωμένη στην κατεύθυνση της αναγνώρισης δυο χωριστών κρατών. Η απόφαση για αναγνώριση δεν συμβάλει στην υπόθεση της Ειρήνης σε μια περιοχή που φλέγεται από εντάσεις».
Στις απαντήσεις του, ο κ. Ερντογάν επανήλθε στο θέμα της Δ. Θράκης. «Το ζήτημα του αρχιμουφτή αν είναι εκλεγμένος ή διορισμένος συνιστά ανοικτή πληγή. Και ελπίζω ότι ο πρωθυπουργός θα επιληφθεί. Σαφές είναι ότι είναι εσωτερικό θέμα αλλά μπορούμε να εκφράσουμε την παράκλησή μας. Το ζήτημα των θρησκειών μπορεί να επιλυθεί σε συνεργασία των υπουργείων μας. Τα βήματα στο Κυπριακο θα είναι προς την κατεύθυνση αναζήτησης δίκαιης και βιώσιμης λύσης» σημείωσε και πρόσθεσε, αναφορικά με το Κυπριακό: «Ο κ. Τσίπρας λόγω του νεαρού της ηλικίας του εξανίσταται. Λέγεται πως η Τουρκία έχει στρατό. Το ίδιο και η Ελλάδα. Αν είχε εφαρμοστεί το σχέδιο Ανάν δεν θα υπήρχαν. Η Ελλάδα έκανε το στραβοπάτημα και βρισκόμαστε τώρα σε αυτό το σημείο».